Türkiye’de Kripto Paraların Vergilendirilmesi

0 73 3 dakika okuma süresi

Vergi (tax), devletin kamusal faaliyetlerinin gerektirdiği harcamaları finans etmek amacıyla ekonomik birimlerden kanunda öngörülen esaslar çerçevesinde karşılık belirtmeksizin aldığı parasal tutardır. Verginin alınma nedeni kamu harcamalarını karşılamaktır.

Örneğin bir yere seyahat etmek amacıyla kullandığınız tüm yollar belediye veya Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapıldığı için devlet de satın aldığınız araba ve benzinden Katma Değer Vergisi (KDV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gibi çeşitli vergiler alabilmektedir.

Kripto Paralara Vergi Gelecek mi?

Geçtiğimiz günlerde hükümet yetkililerinin Binance, Paribu, BTCTürk, Koinim, Bitci gibi kripto para borsaları temsilcilerinden kullanıcı bilgilerinin istendiği yönünde haberler çıkmış; temsilciler de bu haberi doğrulamıştı. Yani devletin kripto paraların vergilendirilmesine ilişkin bir çalışmasının olduğu resmîleşmiş oldu.

Kripto Paralara Nasıl Bir Vergi Gelecek?

Hazine ve Maliye Bakanlığı uzmanlarınca hazırlanacak olan vergileme sisteminin nasıl olacağı yönünde henüz bir bilgi mevcut değil. Ancak kripto paralara nasıl bir vergi geleceği konusunda birkaç hakim görüş var.

2020 yılında artan döviz ve altın talebine bağlı olarak devlet, döviz ve altın alımlarında %1 vergi getirmişti. Ardından ekim 2020’de yeni bir düzenleme yaparak Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) oranını %0.2 yani binde 2’ye düşürdü. Bu vergi ne anlama geliyor hemen açıklayalım. Örneğin bankanızda 100.000 TL var ve enflasyon sebebiyle paranızın erimesini istemediğiniz için paranızın tamamıyla altın aldınız. Bu durumda şu an için geçerli olan %0.2 vergi olan 200 TL vergi ödemek zorundasınız.
Kripto paraların vergilendirilmesiyle ilgili diğer görüş de borsada (BİST) hisse senedi alırken alınan komisyon bedelidir. Örneğin herhangi bir kripto para borsasına 10.000 TL yatırdığınızda otomatik olarak belli oranda bir komisyon kesilecek ve bu komisyon bedelleri belirli periyotlarla kripto para borsaları tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı kasasına aktarılacaktır.

2020 yılı eylül ayında Resmî Gazete’de yayınlanan “Yeni Ekonomi Programı” içeriğinde 2021-2023 yılları arasında kripto finansal varlıkların alım, satım ve devir işlemlerinde vergi düzenlemesi yapılacağına dair bilgiler yer almakta. 2021 yılı sonuna kadar Türkiye’de kripto paralara ilişkin vergileme sisteminin netleşeceğini tahmin etmekteyiz.

Kripto Paralarda Geçmişe Dönük Vergilendirme Olacak mı?

Kripto paralarla ilgili daha önce bir vergilendirme politikası olmadığı için geçmiş dönemde kripto paralardan kazandıklarınızın vergilendirilmesi mümkün görünmüyor.

Türkiye’de Kripto Paralara Vergi Gelmeli mi?

Nisan 2021’de açıklanan verilere göre Türk kripto para yatırımcılarının 1 aylık işlem hacmi 1 milyar $’ı aştı. Gerçekten de köy kahvelerinden lüks kafelere varıncaya değin herkes kripto paralar hakkında konuşuyor. Özellikle pandemi sebebiyle eve kapanmalar ve enflasyon artışı sebebiyle fiyatların aşırı artması insanları borsa, kripto para gibi emek istemeyen ve takibi nispeten zevkli alanlara yönlendirmiştir.

Dünya Ekonomik Forumu tarafından yapılan araştırmada Türkiye, Avrupa’da en fazla kripto para kullanıcısı olan 1. ülke konumunda.

Siyasi ve jeopolitik gelişmeler, covid-19 ile birlikte artan enflasyon Türk vatandaşlarını döviz ve altın yatırımına itti. Vatandaştaki TL’ye olan güvensizlik sebebiyle artan talep dövizin önlenemez yükselişini de beraberinde getiriyor.

Bu şartlar altında kripto paralara yapılan yatırımlar da Türk ekonomisini olumsuz etkilemektedir. Bir örnekle durumu özetleyelim;

20.03.2021 tarihinde Merkez Bankası Başkanı görevden alındı. Bu tarihte dolar kuru 7.38 TL iken hafta sonu piyasaların kapalı olması sebebiyle insanlar dolar/euro almak için ya pazartesi gününü bekleyecekti ya da bankaların 1 TL’ye kadar olan makaslarına rağmen alım yapacaktı.
Bu noktada dünyanın en büyük Kripto Para borsası olan Binance devreye girdi. Asya Piyasalarının açılmasıyla USD/TL kuru 8.40’lara dayanmışken Binance’te USDT/TL kuru 7.50’ydi. Birçok kripto para kullanıcısı Binance’ten USDT alarak birkaç gün sonra 8.30’lardan satış yaptı.

Kripto paralara vergi gelmeli mi? sorusuna dönüş yapacak olursak KDV, ÖTV, MTV, BSMV, gelir vergisi gibi maruz kalınan onlarca vergiye bir de kripto para vergisi eklenmemeli diye düşünmekteyiz.

Ancak devlet aklı ile düşünüldüğü zaman artan talebi önlemek ve kripto paralara aktarılan paranın ekonomiyi canlandırmak amacıyla kullanmak için cüzi miktarda vergi gelebilir. KDV ve gelir vergisi gibi takibi zor vergiler yerine BSMV gibi borsaya girişte %0.1 (binde 1) gibi vergiler alınırsa çok fazla tepki geleceğini düşünmüyorum.

Üstelik Türkiye, kripto para borsalarının sahiplerinden zaten gelir vergisi almakta. Kullanıcılardan yüksek oranlı vergi almak doğru bir hamle olmaz.

Hangi Ülkelerde Kripto Paralardan Vergi Alınıyor?

Ülkeler arasında kripto paralara uygulanan vergilerde farklı yöntemler uygulanmaktadır. Bazı ülkeler kripto paralardan elde edilen kazançlardan gelir vergisi almaktayken bazı ülkelerdeyse yalnızca kripto para alışında vergi uygulanıyor.Örneğin;

ABD’de Kripto Paralardan Alınan Vergi

ABD Millî Gelirler idaresi, Bitcoin ve türevi kripto paraları emtia olarak saymaktadır. Bu sebeple ABD’de kripto paralardan vergi alınmaktadır. Alınan vergi vadeye göre değişmektedir.

Kısa vadeli (1 yıldan daha az) yatırımcılar için vergi oranı %10-%37 arasında değişmektedir.
Uzun vadeli yatırımcılar için sermaye kazancı vergi oranı ise %0 ila %20 arasındadır.

Almanya’da Kripto Paralardan Alınan Vergi

Almanya’da 600 Euro’dan düşük değerler için kripto para vergisi uygulanmamaktadır. Küçük yatırımcılar bu sebeple korunmaya çalışılmıştır. Ancak 600 Euro’dan daha fazla kazanç elde edilirse, vergi beyannamesinde kripto paralardan elde edilen gelirlerin belirtilmesi gerekmektedir.

Japonya’da Kripto Paralardan Alınan Vergi

Japonya’da Bitcoin resmî ödeme yöntemi kabul edildiği için Bitcoin ticaretinden elde edilen gelirler vergilemeye tabi tutulmaktadır.

Avrupa Birliği’nin Kripto Paraların Vergilendirilmesine İlişkin Görüşü

Avrupa Birliğinin en yüksek mahkemesi olan Adalet Divanı 2015 yılında BTC işlemlerinin Katma Değer Vergisinden muaf olduğuna karar verdi. Adalet Divanına göre Bitcoin emtia değil; para birimidir.

AB’ye göre kripto para al-sat işlemleri KDV’ye tabi olmasa bile ülkemizde uygulama alanı bulan gelir vergisi benzeri vergilere tabi olabilir.